door Hans Peeters
Duiven zijn niet direct de meest inspirerende vogels voor een weidevogelparadijs als Gruttoland. Desondanks prijken ze op de soortenlijst en alle reden dus om bij deze twee soorten stil te staan.

Een verliefd houtduivenpaar – foto Servan Ott
Holenduif
De holenduif is niet algemeen bekend en wordt nog wel eens verward met een postduif of een stadsduif. Hij is ietsje kleiner dan de meer bekende Turkse tortel. Een goed kenmerk van de holenduif zijn de groene iriserende vlekken in de nek. Ook aan het geluid is de holenduif te herkennen. In plaats van het karakteristieke duifachtige ‘roekoehoe’ laat de holenduif een eentonig, klagend ‘hoe-oe’ horen. Holenduiven broeden – zijn naam verraadt het al – het liefst in boomholtes, nestkasten en nissen. ’s Winters trekt hij op in groepen, vaak samen met houtduiven. Ze zijn dan te vinden op akkers, waar ze leven van granen en allerlei andere planten.

Holenduif – foto Willy Dikkers

Holenduiven in Gruttoland – foto Bennie van der Weide
Houtduif
De houtduif is qua formaat groter dan de holenduif. Het is die grote plompe duif met kleine kop, die je vaak en steeds vaker binnen de bebouwde kom ziet. Behalve het formaat is de houtduif herkenbaar aan de witte vlek aan beide zijden van zijn nek. Het geluid van de houtduif klinkt als het typische duivengeluid ‘koe-koe-koe-koe…roe’. Houtduiven maken niet veel werk van hun nest, dat ze in bomen bouwen. Ze scharrelen wat takjes bijeen en leggen die op elkaar. Het mag allemaal geen naam hebben en vanwege de inferieure kwaliteit van het nest, vallen de eieren er vaak doorheen. Het resultaat laat zich raden. Net uit het ei gekomen houtduiven, hebben wel iets weg van een dodo.

Houtduif – foto Willy Dikkers

Houtduif – foto Bennie van der Weide
Wetenschappelijke naam: Columba oenas
Friese naam: Blaudoke
Herkenning: groter dan een Turkse tortel, kleiner dan een houtduif. Overwegend grijsblauw van kleur, borst purperachtig, groene iriserende vlek in hals, zwarte ogen
Lengte: lengte 28-32 cm; spanwijdte 60-66 cm
Geluid: eentonig, klagend hoe-oe
Voedsel: alleen plantaardig, granen en allerlei andere planten
Gedrag: buiten broedseizoen in groepen, vaak samen met houtduiven
Leefgebied: in bossen en parken met oude bomen; ook op platteland, mits er geschikte nestgelegenheid is
Nest: in boomholtes, nissen, nestkasten en eendenkorven
Aantal eieren: 2 eieren; 2 – 3 broedsels per jaar
Broedduur: 16 – 18 dagen, zowel door man als vrouw bebroedt
Vliegvlug: jongen blijven 20 – 30 dagen in nest
Trek: standvogel; ’s winters komen hier ook holenduiven uit noorden en oosten van Europa
Voorkomen: broedparen 45.000 – 55.000; overwinteraars 100.000 – 200.000
Gruttoland: broedt met ongeveer 6 paren in eendenkorven boven de sloot en in eendenkorven die in bomen bij de boerderij hangen

Holenduif – foto Hans Peeters

Holenduif – foto Willy Dikkers
Houtduifpaspoort
Wetenschappelijke naam: Columba palumbus
Friese naam: Hôfdo of houtdo
Herkenning: groter dan een holenduif. Overwegend grijsblauw van kleur, borst purperachtig, witte vlek aan beide zijden van de hals, gele ogen waarbij opvalt dat de pupil druppelvormig is. Plomp lijf met kleine kop.
Lengte: lengte 38-43 cm; spanwijdte 68-77 cm
Geluid: hol koerend koe-koe-koe-koe…roe
Voedsel: alleen plantaardig, voornamelijk granen ook wel bessen van klimop
Gedrag: buiten broedseizoen in groepen, vaak samen met holenduiven
Leefgebied: platteland en steeds meer binnen bebouwde kom
Nest: in bomen, verzameling takjes; nest vaak van inferieure kwaliteit
Aantal eieren: 1-2 eieren; 2 – 3 broedsels per jaar
Broedduur: 17 dagen, zowel door man als vrouw bebroedt
Vliegvlug: jongen blijven 33 – 34 dagen in nest
Trek: standvogel; ’s winters komen hier ook houtduiven uit Duitsland en Scandinavië; deel van onze broedvogels trekt naar Frankrijk tot Noord-Spanje
Voorkomen: broedparen 250.000 – 500.000; overwinteraars 1 – 2 miljoen
Gruttoland: 2 – 3 paren broeden in bomen rondom de boerderij; buiten het broedseizoen groeperen samen met holenduiven

Houtduif – foto Hans Peeters

Gemengde groep hout- en holenduiven in de vlucht – foto Marten F. de Vries

Houtduif – foto Willy Dikkers
Het bericht Holenduif versus houtduif verscheen eerst op Agrarisch Natuurfonds Fryslân.